Fragility5score(F5s)
Fragility5score is een methode om te bepalen in hoeverre een organisatie kan omgaan met veranderingen en onzekerheid. Hoe hoger de score, hoe meer reden om te veronderstellen dat onzekerheid en grote veranderingen (o.a. Zwarte Zwanen) meer dan evenredig negatieve gevolgen hebben voor de organisatie ten opzichte van vergelijkbare organisaties (o.a. concurrenten). Het detecteren van fragility is een alternatief voor het bepalen van risico’s en het berekenen van waarschijnlijkheden. De beoordeling ‘fragility’ ten opzichte van concurrenten is gebaseerd op vijf criteria:
De 0,1,2, score kan worden gegeven op basis van:
Positie ten opzichte van concurrenten vastgesteld door insiders/experts binnen organisatie.
Positie ten opzichte van concurrenten gebaseerd op basis van (deel) werknemers.
Positie ten opzichte van concurrenten gebaseerd op relevante min of meer absolute/objectieve criteria.
Indien ten opzichte van de concurrent dan is:
0 punten minder problemen/fragility dan concurrent.
1 punt probleem/fragility vergelijkbaar met concurrent.
2 punten groter probleem/fragility dan concurrent.
Achtergrond
De Fragility5Score is een checklist, in lijn met de APGAR-score/checklist bij een geboorte van een kind, en levert een bijdrage aan inzicht en betere besluitvorming. Dit is naast het werk van N.N. taleb ondermeer gebaseerd op het ‘Checklist Manifesto’ van Atul Gawande en ‘Thinking Fast and Slow’ van D. Kahneman. Uitgangspunt is dat ‘Survival’ belangrijker is dan ‘Succes’ . De F5Score probeert een te groot vertrouwen in wetenschap en scenarioanalyses te compenseren; rationaliteit is juist niet gelegen in data-analyses, machine learning, AI etc…
Taleb’s motto “Never cross a river which is on average 4 feet deep” is hierbij de leidraad.
gezondjeidsVoorkom bankroet zorg dat je (financieel) overleeft; ‘’Prepare for the worst the best can take care of itself”. Kern daarbij is dat onkenbaarheden en onzekerheden in de reële wereld niet te onderschatten en de realiteitszin van de academische en statistische wereld niet te overschatten. In een fragiele omgeving/organisatie is er ook weinig ruimte voor het maken van fouten.
De beoordeling van de fragility in 2 Stappen:
Voorafgaand aan het doorlopen van de fragility5score is het van belang in welke omgeving een organisatie opereert. In een kunstmatige omgeving is de kans op grote veranderingen (Zwarte Zwanen) groter dan in niet kunstmatige omgevingen. Kunstmatige omgevingen zijn bijvoorbeeld de gezondheidszorg en de financiele wereld.
1.Hoe kunstmatig is de omgeving (Don’t be the Turkey)?
De metafoor voor een kunstmatige omgeving is de kalkoen die 1000 dagen wordt verzorgd door een vriendelijke man. Opeens blijkt die man voor de kalkoen compleet onverwacht, althans voor de kalkoen onverwacht, een slager. Een belangrijk thema voor N. Taleb is dan ook: “don’t be the turkey for thanksgiving”. Onderstaand het verschil tussen een kunstmatige (onderste lijn) en meer organische en natuurlijke omgeving (bovenste lijn).
Hoe kunstmatiger en vanaf boven georganiseerd (topdown) de omgeving is, hoe groter de kans op Zwarte Zwanen. In een kunstmatige omgevingen kunnen (grote) veranderingen(BlackSwans), die door beleid en interventies onderdrukt worden, minder voorkomen maar als ze voorkomen kan de de impact des te groter zijn. De interventies zijn zelfs vaak de oorzaak van een grotere impact en van een gebeurtenissen waarop de kans op zich klein is. Zwarte Zwanen zijn niet te voorspellen, maar de gevolgen voor jezelf, een organisatie en een land zijn wel te beïnvloeden. Taleb noemt dit conflation. De gevolgen van een grote veranderingen f(x) zijn niet hetzelfde als de grote verandering/ gebeurtenis(x) zelf.
Een kunstmatige stabiele omgeving kan minder goed omgaan met (grote) veranderingen. Een organisch volatiel systeem reageert beter op veranderingen; de actoren in het systeem zijn in staat om te gaan met stressfactoren. Volatiliteit leidt dus juist tot stabiliteit. En variatie geeft informatie aan systemen en/of de organisaties/ondernemingen, die daardoor beter kunnen omgaan met stress en (grote) veranderingen.